Ludwig Habich - ciąg dalszy.

 12 marca napisałem: "...dowiedziałem się, że źródłem informacji o zaprojektowaniu i wykonaniu modeli do monet Królestwa Polskiego 1917-1918 przez Habicha jest Blätter für Münzfreunde band XIV (neue folge I), rocznik 52 (1917), strona 280. Niestety, nie udało mi się jeszcze dotrzeć do tej pozycji.".

Po intensywnych poszukiwaniach, dzięki pomocy kolekcjonera zainteresowanego tematem, dostałem skan odpowiedniego fragmentu tej pozycji. 

Okazuje się, że to streszczenie zarządzenia wprowadzającego monety dla Królestwa Polskiego. O autorze projektów tych monet ani słowa. Na szczęście oprócz tego skanu, w otrzymanej wiadomości by skan notatki z innego numeru BfM. 

Jest to krótkie sprawozdanie ze spotkania wirtemberskiego towarzystwa numizmatycznego, które odbyło się w marcu 1919 r. Jednym z tematów tego spotkania było sprawozdanie pana Mosera, mincmistrza mennicy stuttgarckiej dotyczące prac mennicy podczas wojny. Jest mowa o biciu monet dla Królestwa Polskiego i o tym, że otrzymanie kontraktu na ich bicie przyczyniło się do intensywnego rozwoju mennicy. Jest mowa o Habichu, ale nie w kontekście monet dla Polski. Pod notatką jest informacja o źródle wiadomości - Schwäbischer Merkur, numer z 28 marca 1919. 

Gazeta jest dostępna w sieci. 

Tym razem jakość skanów jest gorsza, ale tekst jest czytelny.

Tu informacja jest pełniejsza, pojawia się w niej oczywiście Ludwig Habich, ale znów nie w kontekście interesujących nas monet dla Polski. Za to dowiadujemy się, że od wiosny 1917, kiedy to Stuttgart dostał zamówienie na monety Królestwa Polskiego, do połowy listopada 1918 wybito 162 miliony polskich monet żelaznych o nominałach 20, 10, 5 i 1 fenigów. To najstarsze źródło potwierdzające bicie jednofenigówek, o których nie ma przecież ani słowa w zarządzeniu wprowadzającym pieniądz Królestwa Polskiego!

Wracam do pierwszej wiadomości o Habichu, którą dostałem - mowa była o książce "Der Bildhauer Ludwig Habich (1872-1949)" P. Weyraucha. Serwis Google Books nie udostępnia całości, ale umożliwia wyszukiwanie słów w tekście. Po kilku próbach różnych kombinacj słów i  dat znalazłem coś takiego.  

Wynika z tego fragmentu, że autorstwo Habicha projektów monet KP ustalono na podstawie dodatku 155 do Staats-Anzeiger für Württemberg z 12 lipca 1919. Tego czasopisma w sieci nie znalazłem, ale w odpowiedzi na prośbę wysłaną do Württembergische Landesbibliothek dostałem skan.  

W krótkiej notce mowa o przeglądowej wystawie monet i medali wybijanych w mennicy państwowej w Stuttgarcie w czasie wojny. Jako okaz szczególnie wart uwagi wskazano monetę o nominale trzech marek wybitą z okazji 25-lecia panowania króla Wirtembergii, Wilhelma II. Moneta została wybita w październiku 1916 r. w nakładzie zaledwie 4000 sztuk według projektu i modelu opracowanego przez prof. L. Habicha. 

Na wystawie, oprócz monet cesarstwa wybitych w metalach zastępczych - żelazo, cynk, aluminium pokazano też żelazne monety dla Polski wybite na podstawie modeli Habicha. Uważam, że ta notka prasowa to informacja wiarygodna.

Na trzeciej sesji wykładowej GNDM miałem krótki referat zatytułowany "Miedziane monety Augusta III - numizmatyka śledcza". Okazuje się, że śledztwa są konieczne i w stosunku do monet znacznie nowszych, niż osiemnastowieczne miedziaki. O ile tajemnicę autorstwa monet Królestwa Polskiego 1917-1918 uważam za wyjaśnioną, to próbując ją rozwikłać (z wielką pomocą przyjaciół) natrafiłem na inne informacje również domagające się śledztwa. 

Po pierwsze, w informacjach prasowych z 1919 roku mowa o wybiciu 162 milionów polskich monet żelaznych o nominałach 20, 10, 5 i 1 fenigów. Sumując nakłady podawane w katalogach dostajemy: 

Różnica, to prawie siedem milionów monet! Jak to wyjaśnić?

Kolejne zadanie wynika z pokazanego wyżej fragmentu książki Weyraucha.  Mowa tam o innych potencjalnie bardzo ciekawych źródłach: 

• "Inventarium der Königlichen Münze in Stuttgart“, SMS. 
• Inventar d. Mk. d. Württ. LM v. 09.10.1917.
• WLM-MK.

Pytania: 

• Co oznacza skrót SMS figurujący, jako adres publikacyjny inwentarza mennicy królewskiej w Stuttgarcie?
• Gdzie opublikowano (o ile opublikowano) "Inventar d. Mk. d. Württ. LM" czyli inwentarz  gabinetu numizmatycznego (Münzkabinet) Württembergische Landesmuseum?
• Co oznacz skrót WLM-MK? WLM to prawdopodobnie Württembergische Landesmuseum, ale co oznacza MK?

Czy ktoś z Was zna odpowiedzi?

Ciąg dalszy.

Ludwig Habich

27 lutego dostałem krótką wiadomość e-mail.
Temat: KP 1917-1918 projektant nieznany.
Treść wiadomości: Z moich info wynika ze monety KP projektował Ludwig Habich (1872-1949).

Po szybkiej wymianie kolejnych wiadomości, bo rzecz jasna, poprosiłem o wskazanie źródeł, zostałem nakierowany na niemiecką Wikipedię i książkę Petera Weyraucha "Der Bildhauer Ludwig Habich (1872–1949)".

Rzeczywiście, Wikipedia w artykule o L. Habichu informuje, że "Er gestaltete zahlreiche Medaillen und amtliche Münzen für das Deutsche Reich, das Großherzogtum Luxemburg und das Königreich Polen". Niestety, nie ma przy tej informacji żadnego odesłania do źródeł. Hasło "Ludwig Habich" jest w Wikipedii tylko w wydaniach niemieckim i szwedzkim. W tym ostatnim nic o monetach się nie wspomina. 

Troszkę lepiej, ale tylko troszkę jest z drugim źródłem wskazanym przez mojego korespondenta. Serwis Google Books nie udostępnia całości, ale pozwala na wyszukiwanie w treści książki. 

Dzięki temu dowiedziałem się, że źródłem informacji o zaprojektowaniu i wykonaniu modeli do monet Królestwa Polskiego 1917-1918 przez Habicha jest Blätter für Münzfreunde band XIV (neue folge I), rocznik 52 (1917), strona 280. Niestety, nie udało mi się jeszcze dotrzeć do tej pozycji. 

Nie udało mi się też znaleźć cyfrowych wydań innych pozycji wymienionych w biogramie Habicha w Wikipedii. 

Wygląda na to, że znika kolejna luka w informacjach dotyczących polskich monet XX wieku. 

Ludwig Habich był znanym i uznanym artystą. Urodził się 2 kwietnia 1872 w Darmstadt, zmarł 20 stycznia 1949 w Jugenheim. Już w wieku sześciu lat rozpoczął naukę u rzeźbiarza Benedykta Königa. Od roku 1890 studiował u Gustava Kauperta w Städelsches Kunstinstitut we Frankfurcie nad Menem, później w Akademii Sztuk Pięknych w Karlsruhe i w Monachium.

Jego pierwszym dużym sukcesem była nagroda za  pomnik Kolumba dla Bremerhaven (1897). 

W 1906 Habich przeniósł się do Stuttgartu i podjął pracę na wydziale architektury Politechniki w Stuttgarcie. W 1910 został mianowany profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie,  gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w roku 1937. 

Dla nas, numofilów, najistotniejsze jest, że Ludwig Habich zaprojektował liczne medale i monety - dla Cesarstwa Niemieckiego, Wielkiego Księstwa Luksemburga i jak się okazuje, dla Królestwa Polskiego. 

Wśród monet zaprojektowanych przez Habicha są dwie rzadkości. Niemieckich kolekcjonerów ekscytuje Württemberska trzymarkówka Wilhelma II z roku 1916. 

Monetę wybito z okazji 25. rocznicy panowania Wilhelma II. Pierwotnie planowano nakład 100 000 sztuk, ale trwała jeszcze wojna powodująca niedobór metali szlachetnych. Dlatego wybito tylko 1000 sztuk tych monet. Duża ich część została zniszczona w pożarze mennicy w Stuttgarcie w marcu 1944 roku. W tym samym pożarze, w którym ucierpiał prawie cały nakład jednofenigówek Królestwa Polskiego z roku 1917.

Jeśli już przy naszych fenigach jesteśmy, to z pewnym zdziwieniem odnotowałem pojawienie się na rynku kolejnego, trzydziestego czwartego już egzemplarza. 

Ciąg dalszy